Oedeemtherapie

Oedeem betekend letterlijk “zwelling”. Lymfoedeem is dus een uitzonderlijke zwelling van een deel van het lichaam. Deze zwelling ontstaat net onder de huid doordat de opname en afvoer van weefselvocht en afvalstoffen door het lymfsysteem verstoord is.

Het lymfsysteem loopt door het hele lichaam. Het bestaat uit kleine vaten, die vocht en afvalstoffen opnemen uit de omgeving. De kleine vaten komen uit in de lymfknopen. Deze liggen op centrale plekken in bijvoorbeeld de lies en oksel. De knopen filteren de lymfe en halen er lichaamsvreemde stoffen uit zoals bacteriën of afvalstoffen. Via de buikholte lopen grote vaten naar boven, om achter het sleutelbeen op de bloedbaan aan te sluiten.

Bij primair lymfoedeem is er sprake van een aangeboren afwijking in het lymfsysteem. Vaak komt dit pas op latere leeftijd tot uiting. Door invloed van buitenaf zoals een operatie, zwangerschap of een staand beroep schiet het lymfsysteem opeens tekort en ontstaan oedeem.

Secundair lymfoedeem ontstaat als gevolg van ‘schade’ aan een normaal ontwikkeld lymfsysteem.
Denk hierbij aan behandeling vanwege kanker, aandoeningen van de bloedsomloop, maar ook als gevolg van chirurgische ingrepen, verwondingen of wondroos.

Zwelling is het meest typerende kenmerk van lymfoedeem. Maar er is ook vaak sprake van algehele vermoeidheid, een zwaar gevoel in arm of been. Door het extra gewicht of door druk op een zenuw kan het gebied ook pijnlijk zijn of tintelen.
 

Behandeling van lymfoedeem

De oedeemfysiotherapeut zal gebruik maken van manuele lymfdrainage, oefentherapie, ademhalingsoefeningen, compressietherapie in de vorm van bandageren/zwachtelen en later een therapeutisch elastische kous, adviezen m.b.t. huidverzorging en leefregels.

Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op verhoging en ondersteunen van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. Door gebruik te maken van bepaalde handgrepen kan het vocht verplaatst worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is, zodat het daar uit in de circulatie kan worden opgenomen. Ook zijn er specifieke handgrepen om bindweefselachtige verhardingen in het weefsel los te maken.
 

Vergoeding van oedeemtherapie

Als u oedeemfysiotherapeutische behandeling nodig heeft, wordt dit door de meeste zorgverzekeraars als chronische indicatie vanuit de basisverzekering vergoed. Niet alle vormen van lymfoedeem worden als chronisch gezien. Als u bijvoorbeeld oedeem heeft na een klein trauma van buitenaf (verzwikte enkel) wordt oedeemfysiotherapie vergoedt via uw aanvullende verzekering.

Adviezen en leefregels
Voorkom beschadigingen van de huid

Via wondjes kunnen bacteriën het lichaam binnendringen. Hierdoor kunnen ontstekingen ontstaan, waardoor de lymfaanmaak zal toenemen.

• Vermijd bloedprikken of injecties aan de geopereerde/ aangedane zijde.
• Draag bij klussen waarbij u risico van huidbeschadiging oploopt beschermende handschoenen (indien oedeem in de arm). Bijvoorbeeld bij werk in huis en tuin.
• Gebruik bij het ontharen liever geen scheermesjes en wees alert op irritaties van de huid door ontharingscrèmes.
• Voorkom insectenbeten en krab insectenbeten niet open.
• Vermijd zonverbranding.
• Wees voorzichtig met huisdieren (pas op voor krabben en beten).
• Voorkom overmatige inspanning/ overbelasting

Door teveel of te lang bewegen en te zwaar of te lang te tillen, ontstaan in de spieren veel afvalstoffen. Om deze afvalstoffen weer te kunnen afvoeren, wordt extra lymfevocht aangemaakt.

• Vermijd het tillen van zware voorwerpen en het dragen van zware tassen (indien oedeem in de arm aanwezig is).
• Laat uw arm niet de hele tijd hangen tijdens bijvoorbeeld wandelingen (indien oedeem in de arm aanwezig is).
• Zoek balans tussen inspanning en rust, neem regelmatig pauzes en verdeel lichamelijke inspanning over de dag.
• Blijf in beweging

Door pijn of angst om te bewegen is het mogelijk dat u te weinig beweegt en zelfs ontziet. Als u de spieren te weinig aanspant, vermindert het spierpomp mechanisme en wordt de afvoer van het lymfevocht beperkt. Blijf zoveel mogelijk normaal bewegen en licht sporten om onderbelasting te voorkomen.

Let op temperatuur
Langdurig verblijf in extreme koude of warme ruimten en/of het ondergaan van grote temperatuurverschillen veroorzaken een toename van lymfevocht.

Wees voorzichtig met heet baden, douchen en saunabezoek.
Nooit met het aangedane lidmaat in de zon gaan liggen.
Afwassen kan al een grote warmteprikkel zijn. Draag tijdens het afwassen handschoenen (indien oedeem in de arm aanwezig is).

Voorkom afknelling
Afknellende voorwerpen belemmeren de afvoer van het lymfe.
 

• Vermijd bloeddruk meten aan de geopereerde arm (indien oedeem in de arm aanwezig is).
• Vermijd het dragen van knellende kleding, zoals bh-bandjes, mouwophouders, sokken en strakke schoenen. Indien kleding afknelt, kun je dit oplossen door bijvoorbeeld een opgevouwen zakdoek of een stukje rubber onder de knellende plek te doen, zodat de druk beter verdeeld wordt.
• Draag geen zware rugzak (indien oedeem in de arm of op de romp aanwezig is).
• Niet te lang zitten met de knieën boven de enkels of met de voeten onder de stoel (indien oedeem in het been). Hierdoor wordt de lymfafvoer in de knieholte afgekneld.